Buluş Basamağı Nedir? Patent Nasıl Değerlendirilir?

İçindekiler

Patent başvurularında en çok merak edilen kriterlerden biri hiç şüphesiz buluş basamağıdır. Bir buluşun patentle korunabilir sayılabilmesi için yalnızca yeni olması yeterli değildir; aynı zamanda teknik bir probleme özgün ve aşikâr olmayan bir çözüm sunması gerekir. Bu noktada devreye “buluş basamağı” girer.

Bu yazıda, buluş basamağı nedir, patent değerlendirme sürecinde nasıl ele alınır, hangi teknik kriterlerle birlikte değerlendirilir gibi sorulara ayrıntılı yanıtlar vereceğiz. Ayrıca, başvuru sahiplerinin patent sürecinde karşılaştığı zorluklara ışık tutarak, buluş basamağı kriterinin uygulamadaki önemine de değineceğiz.

Buluş Basamağı Nedir?

Buluş basamağı, buluşun, ilgili teknik alanda uzman bir kişi tarafından kolayca düşünülebilecek nitelikte olmaması anlamına gelir. Bir başka deyişle, buluş sadece yeni değil, aynı zamanda teknik olarak yaratıcı bir adım içermelidir.

Bu kriter, 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin ve güncel olarak yürürlükte olan 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 83. maddesinde düzenlenmiştir.

SMK m.83: “Tekniğin bilinen durumuna dahil olan buluşlar, eğer ilgili alanda uzman bir kişi tarafından kolaylıkla çıkarımsanabiliyorsa, buluş basamağı içermediği kabul edilir.”

Bu nedenle, buluş basamağı, bir buluşun teknik düzeyde yaratıcı olup olmadığını ölçmek için kullanılan temel patent kriterlerinden biridir.

Buluş Basamağının Patent Sürecindeki Önemi

Patent başvurusu değerlendirilirken, buluşun:

  • Yeni olması (yenilik)
  • Buluş basamağı içermesi
  • Sanayiye uygulanabilir olması

şartlarını taşıyıp taşımadığı incelenir. Bu üç kriterin birlikte sağlanması gerekir; sadece biri eksikse patent verilmez.

Buluş basamağı, bu üç kriter içinde en soyut ve yoruma açık olanıdır. Yenilik somut olarak önceki belgelerle karşılaştırılabilirken, buluş basamağı genellikle teknik bir analiz ve muhakeme süreci gerektirir.

Patentlenebilirlik Kriterleri Nelerdir?

Teknik Değerlendirme Kriterleri: Buluş Basamağını Ne Belirler?

1. Tekniğin Bilinen Durumu 

Patent ofisleri, başvurulan buluşun daha önce kamuya sunulmuş herhangi bir yayında, patentte ya da kullanıma sunulmuş bir üründe yer alıp almadığını araştırır. Bu araştırmalar sonucunda ulaşılan bilgiler tekniğin bilinen durumu olarak adlandırılır.

Buluş basamağı açısından, başvurunun teknik alandaki mevcut bilgilerle karşılaştırılması gerekir. Eğer buluş, bu bilgiler ışığında kolayca geliştirilebilecek bir şeyse, buluş basamağı içermez.

2. İlgili Teknik Alandaki Uzman Kişi 

Patent değerlendirmesinde kullanılan soyut figürlerden biri de “ilgili teknik alanda uzman kişi”dir. Bu kişi varsayımsal bir uzman olup, genel teknik bilgilere sahiptir fakat yaratıcı değildir.

Bu uzman kişinin, tekniğin bilinen durumu çerçevesinde başvuruyu okuduğunda, “bunu ben de düşünürdüm” diyebileceği buluşlar, buluş basamağı içermiyor kabul edilir.

3. Aşikârlık Testi 

Buluş basamağı değerlendirilirken genellikle şu sorular sorulur:

  • Bu teknik çözüm, alandaki uzman biri için açık mıdır?
  • Var olan iki ya da daha fazla belge bir araya getirildiğinde başvurunun aynısı elde edilebilir mi?
  • Teknik problemin çözümü sıradan mı, yoksa yaratıcı bir adım içeriyor mu?

Eğer bu sorulara “evet” cevabı veriliyorsa, buluş basamağı kriteri sağlanmamış sayılır.

4. Problem-Çözüm Yaklaşımı 

Avrupa Patent Ofisi (EPO) ve Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) gibi kurumlar, problem-çözüm yaklaşımı yöntemini kullanarak buluş basamağını değerlendirir. Bu yöntem üç aşamalıdır:

  1. En yakın bilinen tekniğin tespiti
  2. Teknik problemin tanımlanması
  3. Başvurunun bu probleme teknik ve yaratıcı bir çözüm sunup sunmadığının değerlendirilmesi

Bu yaklaşım, objektif ve sistematik bir değerlendirme yapmayı kolaylaştırır.

Buluş Basamağı ile Yenilik Arasındaki Fark

Her ne kadar sıkça karıştırılsa da yenilik ve buluş basamağı birbirinden farklı kriterlerdir:

Kriter Açıklama
Yenilik Buluşun daha önce hiç ortaya çıkmamış olması
Buluş Basamağı Buluşun mevcut teknik bilgilerden kolayca çıkarılamıyor olması

Yani bir buluş tamamen yeni olabilir; ama eğer çözüm basit ve öngörülebilir ise buluş basamağı içermez.

Uygulamalı Örnek: Buluş Basamağı İçeren ve İçermeyen Durumlar

Buluş Basamağı İçermeyen Örnek

Daha önce bilinen bir ilaç kapsülüne sadece şeker ilavesi yapmak ve bunu tatlandırıcı özelliğiyle sunmak aşikâr bir uygulamadır. Bu durum, buluş basamağı kriterini karşılamaz.

Buluş Basamağı İçeren Örnek

Bir akıllı telefonun ekran teknolojisinde, enerji tasarrufu sağlayan yeni bir malzeme kombinasyonu geliştirmek, hem yenilik hem de yaratıcı teknik adım içerdiği için buluş basamağı içerebilir.

Türkiye’de ve Dünyada Buluş Basamağı Uygulamaları

Türkiye’de TÜRKPATENT Uygulaması

TÜRKPATENT, buluş basamağı kriterini incelerken uluslararası standartlara uygun davranır ve genellikle EPO’nun problem-çözüm yöntemini benimser. Raporda şu ifadelere sıkça rastlanır:

  • “Alandaki uzman kişi için aşikârdır.”
  • “Buluş, tekniğin bilinen durumu karşısında teknik bir ilerleme sağlamamaktadır.”

Avrupa ve ABD’de Uygulamalar

  • EPO: Problem-solution approach kullanılır.
  • USPTO: “Obviousness” terimiyle değerlendirme yapılır, Graham testine başvurulur.

Her iki sistemde de buluş basamağı, patentlenebilirliğin olmazsa olmaz koşulu olarak görülür.

Buluş Basamağı Reddedilen Başvurular İçin Ne Yapılabilir?

Başvurunuz buluş basamağı içermediği gerekçesiyle reddedildiyse şu adımları izleyebilirsiniz:

  1. İtiraz hakkınızı kullanın: Gerekçeli bir şekilde TÜRKPATENT’e itiraz edebilirsiniz.
  2. Başvuruyu yeniden yapılandırın: Teknik problemin tanımını ve çözümünüzü yeniden formüle ederek daha özgün hale getirebilirsiniz.
  3. Patent vekilinden destek alın: Süreci uzman bir vekille yürütmek başarı şansınızı artırır.

buluş basamağı

Buluş Basamağı Başarıyı Belirler

Patent alma sürecinde sadece iyi bir fikir yetmez; bu fikrin aynı zamanda teknik bir problemi yaratıcı ve teknik açıdan aşikâr olmayan bir şekilde çözmesi gerekir. Buluş basamağı, işte bu noktada belirleyici olur.

Eğer siz de bir buluş üzerinde çalışıyor ve patent sürecine başlamak istiyorsanız, buluş basamağı kriterini göz önünde bulundurmalı ve başvurunuzu buna göre şekillendirmelisiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Buluş basamağı olmayan bir fikir tescillenebilir mi?

Hayır, buluş basamağı içermeyen bir başvuru patentlenemez.

Buluş basamağı kriterini kim değerlendirir?

TÜRKPATENT veya ilgili patent ofisinin uzman müfettişleri tarafından teknik bir değerlendirme yapılır.

Tasarımlar ve faydalı modellerde buluş basamağı aranır mı?

Faydalı modellerde buluş basamağı aranmaz, yalnızca yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik kriterleri yeterlidir. Tasarım başvurularında ise buluş basamağı kavramı geçerli değildir.

Siz de Buluşunuzu Koruma Altına Almak İster misiniz?

Eğer geliştirdiğiniz bir teknik çözümün gerçekten yaratıcı olduğuna inanıyorsanız, patent başvurusu sürecine başlamadan önce buluş basamağı değerlendirmesi yaptırmayı ihmal etmeyin!

Patent süreci; teknik, hukuki ve stratejik bilgi birikimi gerektiren karmaşık bir yolculuktur. Bu nedenle buluşunuzun korunması ve doğru şekilde tescil edilmesi için uzman desteği almanız büyük önem taşır. Prestij Marka Tescil ve Danışmanlık Ofisi olarak, patent başvuru sürecinizin her aşamasında yanınızdayız. Buluş basamağının değerlendirilmesinden başvuru belgelerinin hazırlanmasına, ulusal ve uluslararası tescil stratejilerinden hukuki danışmanlığa kadar her adımda size özel çözümler sunuyoruz.

Siz de buluşunuzu güvenle geleceğe taşımak, fikrinizin ticari değerini artırmak ve hak kaybı yaşamadan yasal koruma altına almak istiyorsanız, bizimle iletişime geçebilirsiniz.