
İçindekiler
Uluslararası Marka Tescili Nedir ve Neden Önemlidir?
Dünyada markalar, tescil edildiği ülkede hukuki korumaya sahiptir. Bu nedenle yurtdışında da marka koruması sağlamak isteyen girişimci ve KOBİ’lerin markalarını uluslararası düzeyde tescil ettirmesi gerekir. Uluslararası marka tescili, tek bir başvuru ile birden fazla ülkede marka hakkı elde etmeye yarayan bir yöntemdir. Uluslararası tescil sayesinde farklı ülkelerde ayrı ayrı başvuru yapma ve vekil ücreti ödeme zahmetinden kurtulunur. Örneğin Madrid Sistemi ile başvuru yapan bir marka sahibi, tek bir başvuruyla 130’a yakın ülkede korunma talep edebilir. Bu, küresel pazarda çalışan ihracatçılar ve markalar için büyük kolaylık sağlar.
Madrid Sistemi (Madrid Protokolü) Nedir?
Madrid Protokolü (Madrid Sistemi), Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) tarafından yürütülen bir uluslararası marka tescil sistemidir. WIPO’ya tek bir başvuru yaparak Madrid Protokolü’ne taraf ülkelerde (115 üye, 131 ülke) birden fazla ülkede koruma sağlanabilir. Başvuru bir dilde (İngilizce/Fransızca/İspanyolca) yapılır ve yalnızca tek bir set ücret ödenir. Bu sayede farklı coğrafyalarda hukuki koruma sağlamak hem zaman hem de maliyet açısından avantajlı hale gelir.
Madrid Sistemi Avantajları: Tek başvuru ile geniş coğrafi koruma, portföy yönetiminin merkezileşmesi ve başvuru sonrası değişiklik/yenilemelerin merkezi sistemden yapılabilmesi Madrid Protokolü’nü cazip kılar.. Örneğin, yeni bir ülkeye ek koruma eklemek veya markayı yenilemek de WIPO üzerinden kolaylıkla halledilebilir. Ayrıca Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin başvurularına yüzde 90’a varan indirimler uygulanması gibi teşvikler de mevcuttur..
Madrid Sistemi Dezavantajları: Madrid tescili, 5 yıllık bağımlılık dönemine tabidir; temel (menşe) başvuru bu sürede iptal edilirse uluslararası tescil de düşeraksoy-ip.com. Ayrıca her belirlenen ülkeden olumsuz görüş gelebilir ve bu durum uluslararası korumayı kısıtlayabilir. WIPO ücreti (653 CHF temel ücret) ve seçilen ülke başına ek ücretler (ülkeye göre değişir) nedeniyle toplam maliyet yerel başvurulara göre bazen yüksek olabilir. Bu nedenle pazara giriş stratejisi belirlenirken avantaj ve riskler dikkatle değerlendirilmelidir.
Madrid Sistemi’ne Kimler Başvurabilir, Ön Koşulları Nelerdir?
Madrid Sistemi’ne başvurabilmek için öncelikle bir “menşe ofiste” tescil başvurusu yapılmış veya tescil alınmış olması gerekir. Yani İstanbul’da oturan bir girişimci için menşe ofis, Türk Patent ve Marka Kurumu’dur. Kısaca, başvuru sahibi; Türk vatandaşı veya Türkiye’de ikamet eden biri ise Türkiye’de tescilli ya da tescil başvurusu yapılmış bir markası olmalıdır. Aynı şekilde başka bir Madrid ülkesi (ör. Almanya, ABD, Çin) vatandaşı veya yerleşik biri o ülkede markasına sahip olmalıdır. Bu “esas başvuru” veya “esas tescil” zorunluluğu Madrid protokolünün teminatıdır.
Başvurular Türk Patent üzerinden WIPO’ya iletilir. Marka sahibi gerekli formu doldurup Türk Patent’e sunar. Türk Patent, başvuruyu kontrol edip eksiksiz bulursa WIPO merkezine iletir. Doğrudan WIPO’ya bireysel başvuru yapılamaz; her başvuru her zaman menşe ülkedeki ofis aracılığıyla yapılır. Ayrıca başvurunun konusu (marka, mal-hizmetler sınıfları) mutlaka esas başvuru ile uyumlu olmalıdır; uluslararası tescil esas başvurudan farklı veya geniş kapsamlı olamaz.
.
Madrid Sistemi Başvuru Süreci, Maliyetleri ve Süreleri
Adım 1: Başvuru formu hazırlanır ve menşe ofise (örn. Türk Patent) sunulur.
Adım 2: Menşe ofis başvuruyu kontrol eder, eksiksizse WIPO’ya iletir. Türkiye’den yapılan başvurularda Türk Patent’e bir defaya mahsus bildirim ücreti (2024’te 2.200 TL) ödenir.
Adım 3: WIPO şekli inceleme yapar. Uygun bulunan başvuru Uluslararası Marka Siciline kaydedilir ve WIPO Gazetesi’nde yayımlanır. Bu yayın genellikle başvurudan birkaç ay sonra gerçekleşir.
Adım 4: WIPO, başvurunun tescil istendiği tüm üye ülkelere (Akit Taraf ofislerine) bildirimde bulunur. Her ülke başvuruyu kendi mevzuatına göre esasen inceler. Madrid Protokolü’ne göre ofisler kararlarını 12 ay içinde (gerekirse 18 aya kadar) vermelidir. Bu süreler içinde red gelmezse o ülkede de marka tescil edilir.
Süre:Genel olarak WIPO işlemleri birkaç ayı bulur; akit ülkelere bildirimden sonra olumlu tescil kararı çıkması ise 12–18 ay sürebilir. Toplamda, reddedilme olmaması durumunda süreç yaklaşık 1–2 yıl sürebilir.
Maliyet: Başvuru sahibinin ödeyeceği iki ana ücret grubu vardır: WIPO resmi ücreti (temel 653 CHF, renkli marka için 903 CHF) ve ülke başına ek ücretler. Ek ücretler, başvuru yapılacak her ülkenin yaptığı deklarasyonlar doğrultusunda WIPO tarifesinden hesaplanır. Örneğin WIPO duyurusuna göre Türkiye’ye yapılan bir uluslararası başvuru ücreti (1 sınıf) 35 CHF olarak belirlenmiştir. Ayrıca Türk Patent’e bildirime ek olarak marka başına vekil ücreti gibi masraflar da söz konusu olabilir. WIPO’nun online Fee Calculator aracı ile başvuru kapsamına göre toplam ücret hesaplanabilir.
Başvuru Süreci Özeti (Adım Adım)
- Esas Başvuru: Önce yerel patent ofisine (menşe ofis) marka başvurusu yapılır veya kayıt alınır.Uluslararası Başvuru: Menşe ofis üzerinden Madrid başvuru formu WIPO’ya iletilir.WIPO İnceleme: WIPO başvuruyu şeklen inceler, uygun bulunursa Uluslararası Marka Siciline kaydeder.Yayın ve Bildirim: Uluslararası tescil WIPO Gazetesi’nde yayımlanır; akit ülkelere bildirim yapılır.Ülke İncelemesi: Her ülke 12–18 ay içinde (ulusal yasaya göre) başvuruyu inceler ve tescil veya ret kararı verir.Tescil: Olumlu karar alınan ülkelerde marka tescili gerçekleşir. Olumsuz kararlar o ülkeyle sınırlıdır.Yenileme: Tescil 10 yıl geçerlidir ve her 10 yılda bir WIPO nezdinde toplu şekilde yenilenir..
Madrid Sistemi Avantajları ve Dezavantajları
Avantajlar:
Tek Başvuru, Geniş Koruma: Dünya çapında 115 üye ülkeyi (~131 ülke) kapsayan tek bir başvuru. Özellikle AB (27 ülke), ABD, Çin, Rusya gibi büyük pazarlarda korunma sağlar.
Merkezi Yönetim: Başvuru, yenileme ve genişletme işlemleri WIPO üzerinden merkezi olarak yürütülür. Birden çok ülkedeki portföyünüzü tek elden yönetebilirsiniz.
Maliyet ve Zaman Tasarrufu: Her ülkeye ayrı ayrı vekil ve çeviri ücreti ödemeye gerek kalmaz. Örneğin, tek dilde yapılan bir Madrid başvurusu için yalnızca bir set WIPO ücreti ödenir. Bu, çok sayıda ülkede koruma istediğinizde zaman ve masraf avantajı getirir.
Geniş Üye Ağı: Madrid protokolü, dünya ticaretinin %80’inden fazlasını kapsayan ülkeleri içerir. Türkiye’de tescil edilen bir marka ABD, AB, Çin, Japonya gibi pazarlarda da kolayca korunabilir.
Dezavantajlar:
Bağımlılık (Dependency): Uluslararası tescil, esas (menşe) tescile veya başvuruya beş yıl boyunca bağlıdır. Bu süre içinde temel tescil iptal edilirse, bağlantılı uluslararası tescil de geçersiz sayılır. (5 yıllık süreden sonra bağımsızlaşır.)
Ulusal Red Riskleri: Her bir Akit Taraf, kendi hukukuna göre inceleme yapar. Bir ülkede ret alınması diğer ülkeleri doğrudan etkilemese de (red alan ülke için koruma olmaz), olumsuz karar markanın global portföyündeki gücü azaltabilir.
Maliyet Artışı: Madrid’e özgü WIPO ücretleri (653 CHF ve üzeri) ile seçilen ülke başına ek ücretler vardır. Çok sayıda ülke seçildiğinde toplam ücret tek tek başvurmaya yakın seviyelere çıkabilir. Ayrıca Türk Patent’e ödenen bildirim ücreti (ör. 2.200 TL) de hesaba katılmalıdır.
Dil ve Kapsam Uyumu: Başvuru İngilizce/Fransızca/İspanyolca olabilir, mal-hizmet açıklamaları bu dillerde net yazılmalıdır. Ayrıca uluslararası başvuru, esas başvurudaki kapsama uygun olmalı, aksi halde kapsam daralır.
.
Alternatif Yöntemler: Ulusal ve Bölgesel Marka Tescili
Yöntem | Kapsadığı Bölge | Başvuru Adedi / Dil | Avantajlar | Dezavantajlar |
---|---|---|---|---|
Madrid Sistemi (WIPO) | 115 üye (131 ülke) | Tek başvuru (İng/Fr/İsp) | Geniş koruma ve tek işlem | 5 yıllık bağımlılık, ülke reddi riski |
Ulusal Başvuru | Başvuru yapılan ülke | Her ülke için ayrı | Bağımsız tescil | Yüksek maliyet, idari yük |
AB Topluluk Markası (EUTM) | 27 AB ülkesi | Tek başvuru | AB genelinde geçerlilik | AB dışı ülkeleri kapsamaz |
Uluslararası Marka Koruması Nasıl Sağlanır?
Özetle:
Tescil Sonrası İzleme: Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) ve ulusal ofisler başvuru durumunu web sayfalarından takip edilir. Ret kararı alınırsa gerekçesine göre itiraz veya düzeltme yapılabilir.
Kullanım ve Yenileme: Birçok ülkede marka hakkı, kullanıma bağlıdır. Korumanın devamı için ilgili pazarlarda markanın kullanımı önemlidir. Ayrıca uluslararası tescil 10 yıllık olup her 10 yılda bir yenilenir. Yenileme süresi geçerliliği korumak için kritik bir süreçtir. WIPO üzerinde toplu yenileme yapılabildiği gibi, belirli ülkeler tercihen yenilenmeyebilir.
Değişiklik Talepleri: Marka sahibinin adres değişikliği, vekil tayini, markanın genişletilmesi gibi değişiklikleri Madrid sisteminde WIPO üzerinden yapılır. Ek ülke (sonradan ek tasdik) veya sınıf eklemek mümkündür.
Hukuki Dikkat: İstanbul’da tescilli bir marka, başka ülkede benzer bir markaya engel olmak için o ülkede tescilli olmalıdır. Bu nedenle hedef pazarlarda tescil yapılmayan markalarınıza olası tecavüzler karşısında yasal koruma sağlanamaz.
Esas Başvuru Geçerliliği: Özellikle Madrid bağımlılığı sürecinde, esas ülke başvurusunun geçerli kalması gerekir. Örneğin Türkiye’deki tescil başvurusu 5 yıl içinde iptal edilirse, uluslararası tescil de düşebilir. Bu nedenle ilk başvurunun sağlam yapılması ve itirazlara karşı önlem alınması önemlidir.
Dil ve Sınıflandırma: Uluslararası başvuruda mallar/hizmetler iyi tanımlanmalı, Nice Sınıflandırması’na uygun şekilde belirtilmelidir. Yanlış sınıflandırma, koruma aralığını daraltabilir.
Diğer Sorular ve Önemli Bilgiler
Hangi Ülkelerde Başvuru Yapılabilir?
Madrid Sistemi’ne üye olan 131 ülkede tescil talebi yapılabilir. Önemli örnekler: AB üye ülkeleri (27 ülke), ABD, Çin, Japonya, Rusya, Brezilya, Avustralya, Türkiye gibi pazarlar Madrid kapsamındadır. Hindistan, Bangladeş, Pakistan gibi bazı büyük pazarlar ise henüz protokole katılmamıştır; bu ülkelere marka koruması sağlamak için o ülkelere doğrudan başvuru gereklidir.
Madrid Anlaşması vs Protokolü: Uluslararası tescilde günümüzde yaygın kullanılan “Madrid Sistemi”, 1891 tarihli Madrid Anlaşması’nın geliştirilmiş hâlidir. Esas olarak 1989’da kabul edilen Madrid Protokolü uygulanmaktadır. Türkiye, Madrid Protokolü’ne 1999’da taraf olmuştur.
WIPO Nedir? WIPO (World Intellectual Property Organization), Birleşmiş Milletler’e bağlı bir kurumdur. Marka, patent, tasarım gibi fikri mülkiyet haklarının uluslararası işleyişini düzenler. Madrid Sistemi de WIPO tarafından işletilir.
Yukarıdaki bilgiler girişimciler, KOBİ’ler, ihracatçılar ve marka sahiplerinin uluslararası marka koruma konusunda sıkça sorduğu sorulara yanıt niteliğindedir. Süreçler karmaşık olduğu için uzman desteği alınması genellikle tavsiye edilir…