Günümüz dünyasında gıda güvenliği, tüketicilerin sağlığı ve işletmelerin itibarı için en kritik konuların başında gelmektedir. Tarladan sofraya kadar olan tüm tedarik zincirinde gıdaların güvenliğini sağlamak, küresel bir sorumluluktur. ISO 22000 2018 standardı gıda zincirindeki tüm kuruluşlar için tasarlanmıştır. Bu uluslararası standart, gıda güvenliği yönetim sistemlerinin etkinliğini ve güvenilirliğini garanti altına alır.
Gıda Güvenliği Yönetim Sisteminin Evrimi: ISO 22000:2018
ISO 22000 2018, “Gıda Güvenliği Yönetim Sistemleri – Gıda Zincirindeki Her Kuruluş İçin Gereklilikler” başlığı altında yayımlanan ISO 22000 standardının en güncel versiyonudur. İlk olarak 2005 yılında yayımlanan standardın, değişen küresel gıda güvenliği gereklilikleri ve ISO’nun diğer yönetim sistemi standartlarıyla (örneğin ISO 9001 ve ISO 14001) daha uyumlu hale gelmesi amacıyla 2018 yılında revize edilmiştir. Bu revizyon, “Yüksek Seviyeli Yapı” (High-Level Structure – HLS) olarak bilinen ortak bir çerçeveyi benimseyerek, diğer yönetim sistemleriyle entegrasyonu kolaylaştırmıştır.
ISO 22000:2018 standardı, gıda zincirindeki her türlü kuruluşun (çiftçilerden gıda işleyicilere, paketleme üreticilerinden taşıma ve depolama şirketlerine, hatta perakendecilere ve catering firmalarına kadar) gıda güvenliği tehlikelerini kontrol altına alabilmesi için bir çerçeve sunar. Standart, temel olarak şu unsurları bir araya getirir:
İnteraktif İletişim: Gıda zinciri boyunca ilgili taraflar arasında etkin iletişimi teşvik eder.
Sistem Yönetimi: Bir yönetim sistemi yaklaşımı benimser (ISO 9001 gibi).
Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları (HACCP): Codex Alimentarius Komisyonu’nun HACCP prensiplerini bünyesinde barındırır.
Ön Gereksinim Programları (ÖGP’ler): Gıda güvenliği için temel hijyenik koşulları sağlar.
Bu entegre yaklaşım sayesinde, ISO 22000 belgesi, bir kuruluşun gıda güvenliği risklerini sistematik bir şekilde yönettiğini ve güvenli gıda üretme/sağlama kapasitesine sahip olduğunu gösterir.
Bir ISO 22000 Belgesi Neden Önemlidir? Faydaları Nelerdir?
Bir kuruluş için ISO 22000 belgesine sahip olmak, sadece bir uyum meselesi değil, aynı zamanda ciddi rekabet avantajları ve operasyonel iyileştirmeler anlamına gelir:
Tüketici ve Paydaş Güveni: Tüketiciler, gıdaların güvenli olduğundan emin olmak ister. ISO 22000 2018 sertifikası, kuruluşunuzun gıda güvenliğine olan bağlılığını ve bu konudaki ciddiyetini kanıtlar, böylece müşteri ve paydaş güvenini artırır.
Yasal ve Düzenleyici Uyum: Birçok ülke ve bölgede gıda güvenliği ile ilgili katı yasal düzenlemeler bulunmaktadır. ISO 22000 standardı, bu ulusal ve uluslararası gerekliliklere uyumu kolaylaştırır, olası yasal riskleri azaltır.
Risk Yönetimi: Gıda güvenliği tehlikelerinin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve kontrol altına alınması için sistematik bir çerçeve sunar. Bu, gıda kaynaklı hastalıklardan veya ürün geri çağırmalarından kaynaklanabilecek maliyetli krizlerin önlenmesine yardımcı olur.
Operasyonel Verimlilik: Belgelendirme süreci, mevcut iş süreçlerinin detaylı bir şekilde analiz edilmesini ve optimize edilmesini sağlar. Bu da operasyonel verimliliği ve maliyet etkinliğini artırabilir.
Küresel Pazarlara Erişim: Uluslararası alanda tanınan bir standart olan ISO 22000, ihracat yapan veya küresel tedarik zincirlerinde yer almak isteyen kuruluşlar için bir pasaport görevi görür. Bu, yeni pazarlara girişi kolaylaştırır.
ISO 22000 Belgesi Alma Süreci Nasıl İşler?
Bir ISO 22000 belgesi almak, belirli adımları ve bir dizi hazırlığı içeren yapılandırılmış bir süreçtir:
Standardı Anlama ve Kapsam Belirleme: İlk adım, ISO 22000 2018 standardının gerekliliklerini detaylıca öğrenmek ve kuruluşunuzun gıda güvenliği yönetim sisteminin kapsamını (hangi ürünleri, süreçleri ve lokasyonları kapsayacağını) belirlemektir.
Boşluk Analizi ve Planlama: Mevcut gıda güvenliği uygulamalarınız ile standardın gereklilikleri arasındaki farklar (boşluklar) belirlenir. Bu analize dayanarak bir uygulama planı oluşturulur.
Sistem Kurulumu ve Dokümantasyon: Standardın talep ettiği gıda güvenliği yönetim sistemi (GGYS) kurulur ve tüm süreçler dokümante edilir. Bu, tehlike analizi (HACCP planları), ön gereksinim programları (ÖGP’ler), izlenebilirlik, kriz yönetimi ve düzeltici/önleyici faaliyetler gibi unsurları içerir.
Uygulama ve İç Denetimler: Kurulan GGYS, şirket içinde belirli bir süre uygulanır. Ardından, sistemin standarda uygunluğunu ve etkinliğini kontrol etmek için iç denetimler yapılır. Tespit edilen uygunsuzluklar giderilir.
Yönetim Gözden Geçirme: Üst yönetim, GGYS’nin performansını, hedeflere ulaşımını ve iyileştirme fırsatlarını düzenli olarak gözden geçirir.
Belgelendirme Kuruluşu Seçimi ve Denetim: Uluslararası akreditasyona sahip, gıda güvenliği denetimlerinde yetkin bir belgelendirme kuruluşu seçilir. Kuruluş, iki aşamalı bir denetim gerçekleştirir:
Aşama 1 (Doküman İncelemesi): GGYS dokümantasyonunuzun standarda uygunluğu kontrol edilir.
Aşama 2 (Yerinde Denetim): Gıda güvenliği yönetim sisteminin sahada nasıl uygulandığı, süreçlerin nasıl yönetildiği ve kayıtların nasıl tutulduğu yerinde incelenir.
Belge Verilmesi ve Sürekli Gözetim: Denetimler başarıyla tamamlandığında, işletmenize ISO 22000 belgesi verilir. Bu belge genellikle 3 yıl geçerlidir ve her yıl düzenli gözetim denetimleriyle sistemin sürekli uygunluğu ve etkinliği kontrol edilir.
ISO 22000:2018 standardı, gıda güvenliği yönetiminde küresel bir dil oluşturarak, tarladan çatala kadar tüm gıda zincirinde güvenliğin sağlanmasına yardımcı olur. Bir ISO 22000 belgesine sahip olmak, bir kuruluşun gıda güvenliğine olan taahhüdünü gösterir ve hem tüketiciler hem de iş ortakları nezdinde güvenilirliğini artırır. Bu belge, sadece yasal bir gerekliliği yerine getirmekle kalmaz, aynı zamanda operasyonel mükemmelliği ve sürdürülebilirliği destekler.
Gıda sektöründe faaliyet gösteren bir işletmeyseniz, ISO 22000:2018 standardının sunduğu avantajları değerlendirmeniz, geleceğe yönelik önemli bir yatırım olacaktır.
